Steeds meer Nederlanders vinden de coronamaatregelen onduidelijk en verwarrend. Scheppen premier Rutte en minister De Jonge dinsdagavond wel duidelijkheid? Zeven communicatie-experts over hoe het beter kan.

Communicatieprofessionals zijn het eens: het kabinet heeft de coronacrisis veel te lang benaderd als een medisch probleem. Maar zolang er geen vaccin is, kunnen we het virus alleen onder controle houden met ons gedrag – en laten daar nou net geen pillen of vaccinaties voor bestaan. 

Ook de Nederlandse bevolking is kritisch over de coronamaatregelen van de overheid, blijkt uit een peiling van onderzoeksbureau I&O Research deze week. De steun hiervoor is gedaald van 75 procent in maart naar 65 procent nu – soms omdat respondenten niet achter het beleid staan, maar ook omdat ze de maatregelen onduidelijk en verwarrend vinden. Ze hebben bijvoorbeeld liever een expliciete plicht om mondkapjes te dragen dan ‘een dringend advies’. Voor communicatie-experts is dat weinig verbazingwekkend. ‘Vanaf de zijlijn kritiek geven is natuurlijk makkelijk’, zegt hoogleraar risicocommunicatie Daniëlle Timmermans van het Amsterdam UMC, ‘maar er zijn dingen fout gelopen die voor communicatie-experts echt vanzelfsprekend zijn.’ We zetten de adviezen op een rij.

1. Wees duidelijk en consistent

‘De overheid heeft een goed, overtuigend verhaal nodig’, zegt de Leidse hoogleraar Arjen Boin, expert op het gebied van crisismanagement. ‘Mensen willen tijdens een crisis het idee hebben dat de overheid weet wat ze doet. Ze willen begrijpen waarom de maatregelen worden genomen en ervan overtuigd zijn dat die effect gaan sorteren.’ Vooral de uitleg van de keuzen die het kabinet maakt, heeft volgens alle experts de afgelopen maanden te weinig aandacht gekregen. ‘Je kunt niet alleen verwijzen naar de adviezen van experts in het OMT’, zegt Geert Munnichs, die voor het Rathenau Instituut analyseerde hoe de overheid omging met eerdere controverses, zoals het boren naar schaliegas. ‘Je moet zeggen wat de adviezen dan precies zijn, wat je ervan overneemt en welke andere overwegingen een rol spelen. Als burgers te weinig inzicht krijgen in het waarom van de maatregelen, doet dat afbreuk aan de legitimiteit ervan.’ 

Dat maatregelen ter bescherming van de volksgezondheid de economie kunnen schaden, vormt voor het kabinet een ‘duivels dilemma’, zo zei premier Rutte al in een van de eerste persconferenties. Boin vindt het onverstandig dat de premier vervolgens heeft nagelaten een heldere strategie te ontvouwen. ‘Het lijkt erop dat ze alles proberen om de economie zo lang mogelijk gaande te houden, zonder dat de ziekenhuizen omvallen. Ik denk dat je dat moet uitleggen en mensen moet meenemen in die keuze, die nu impliciet blijft.’

Maatregelen moeten bovendien consistent zijn: het helpt niet als honderden kerkgangers mogen zingen, maar ouders niet aan de zijlijn mogen staan van een voetbalwedstrijd. Of als mondkapjes wel verplicht zijn in het openbaar vervoer, maar niet in de supermarkt.

Lees verder op de website van De Volkskrant