Proefpersonen vaccineren met een experimenteel vaccin om ze vervolgens bewust met het coronavirus te besmetten. Het is niet zonder risico’s, maar misschien toch cruciaal om snel te weten hoe goed een vaccin echt werkt. 

Philip Joubert (38) gelooft in de wetenschap, in vaccinaties en in je steentje bijdragen aan de samenleving. Bovendien zijn er uit de omgeving van de Zuid-Afrikaan meerdere mensen overleden aan covid-19, van wie hij niet eens afscheid heeft kunnen nemen. Daarom wil hij zijn lichaam graag laten infecteren met het Sars-CoV-2-virus om te testen of een kandidaatvaccin werkt. ‘Ik ben onder de 40 en behoor tot een lage risicogroep’, zegt hij via Skype vanuit zijn kantoor in Amsterdam. ‘Het aantal mensen dat dagelijks sterft, is gigantisch. Als dit de goedkeuring van een vaccin kan versnellen met een maand, scheelt dat enorm veel levens.’

Joubert is een van de meer dan 37 duizend vrijwilligers uit 162 landen die zich hebben laten registreren in de database van 1 Day Sooner. De organisatie denkt dat de ontwikkeling van covidvaccins veel sneller kan gaan wanneer deze op bewust besmette mensen als Joubert worden getest. In experimenteel onderzoek wordt dan een kleine groep mensen gevaccineerd met een kandidaatvaccin of met een placebo en vervolgens met het coronavirus besmet. Binnen enkele weken is duidelijk of het vaccin beschermt tegen het virus.

Wereldwijd zijn er meer dan 160 covidvaccins in ontwikkeling, waarvan er 26 op mensen worden getest. Dat gebeurt nu in drie fasen, waarvan de eerste twee kleinschalig zijn en vooral moeten uitwijzen of er bijwerkingen zijn, of het vaccin wel zorgt voor afweercellen en -stoffen en wat de juiste dosis zou kunnen zijn. De antistoffen die het lichaam aanmaakt geven aanwijzingen of een vaccin kansrijk is, maar zeker weten doe je het niet. Daarom krijgen in de laatste fase, waarin bijvoorbeeld het door Nederland bestelde Oxfordvaccin zich bevindt, tienduizenden proefpersonen het vaccin ingespoten. Evenveel ontvangen een placebo, of, in het geval van het Oxfordvaccin, een meningitisvaccin dat dus niet werkt tegen covid-19. 

Vervolgens begint het wachten – een paar maanden, misschien wel een jaar – tot een deel van de gevaccineerden toevallig besmet raakt in een kroeg of op het werk en we weten of zij beter zijn beschermd tegen het coronavirus en of er echt geen onverwachte, nare bijwerkingen zijn. 

Hoe lang dat wachten gaat duren, hangt af van hoe gemakkelijk mensen per ongeluk besmet raken. In Brazilië is die kans groter dan in Groningen, vandaar dat het door Nederland bestelde Oxfordvaccin in Brazilië, de VS en het Verenigd Koninkrijk wordt uitgeprobeerd.

De initiatiefnemers van 1 Day Sooner duurt dat allemaal veel te lang. Als door immuniteitsonderzoek het vaccin zelfs maar één dag eerder beschikbaar komt, zeggen ze, kan dat al duizenden slachtoffers schelen.

Lees de rest van dit artikel in De Volkskrant.